گروه آموزشی هنر آبی

نورسنج دستی دقت و کنترل بیشتری برای عکاسی در اختیار عکاسان قرار می‌دهد. شما با نورسنج دستی می‌توانید حتی در بدترین شرایط نوری که می‌تواند نورسنج های داخلی دوربین را دچار خطا کند، عکس‌هایی با نوردهی خیلی خوب بگیرید. با وجودی که پیچیده به نظر می رسد، ولی با چند تکنیک ساده می‌توانید به راحتی در عکاسی منظره، پرتره یا اشیای بی جان از یک نورسنج دستی استفاده نمایید.

نورسنج چیست؟
نورسنج دستی (handheld light meter) ابزاری برای ارزیابی شدت نور و محاسبه کردن نوردهی می‌باشد. به زبان ساده، این ابزار مقادیر دیافراگم و سرعت شاتری که برای دوربین تنظیم می کنید را برای نوردهی صحیح در صحنه مورد نظر محاسبه می‌کند. این ابزار همچنین می‌تواند تمامی ترکیب‌های مختلف از دیافراگم و سرعت شاتر که با یک مقدار نوردهی (EV) همخوانی دارد را به شما نشان ‌دهد.

دوربین‌های امروزی از نورسنج‌های داخلی برخوردار هستند که عکاسان را قادر میسازند بدون داشتن یک ابزار جانبی عکس‌هایی با نوردهی عالی داشته باشند. این سیستم داخلی در اکثر مواقع عملکرد بسیار خوبی دارد. نورسنج دستی تنها برای یک کار طراحی شده است تا آن را به بهترین شکل انجام دهد. آن کار ارزیابی دقیق سطوح نور و مرتبط ساختن آن ها با تنظیمات شاتر و دیافراگم است تا حتی در دشوار ترین شرایط نوری نیز عکسی با نوردهی بدون مشکل و خیلی خوب ایجاد گردد.

تمامی دوربین‌ها دامنه دینامیک (سطح ماکسیمم و مینیمم مشخصی از روشنایی) محدودی را میتوانند ثبت کنند. نورسنج دستی دقیقا مشخص می‌کند که در کجای تصویر نواحی تیره و روشن باهم مرتبط می‌شوند. این دقیقا مشخص می‌کند که کدام نواحی از عکس خیلی تاریک و روشن خواهند شد تا جزئیات عکس را از دست ندهید. با این اطلاعات می‌توانید نوردهی را برای نواحی مهم عکس انجام دهید و همچنین در می‌یابید که چه زمانی باید از یک تکنیک دامنه دینامیک بالا (مثل براکت گذاری نوردهی – exposure bracketing) برای گسترش دامنه دینامیک دوربین استفاده نمایید.

شما می‌توانید از اطلاعات نورسنج استفاده کنید تا بفهمید سوژه‌تان چقدر روشن است. برای نمونه، اگر من خوانشی بر کاغذی سفید انجام دهم، زمانی که عکس ثبت شود به صورت خاکستری روشن نمایش می‌یابد. علت این است که تمامی نورسنجها برای خاکستری میانه (middle gray – بین سیاه و سفید در بازه روشنایی( کالیبره شده‌اند. پس اگر بخواهم رنگ کاغذ سفید باشد، باید نوردهی را بیش از حد (overexpose) کنم و نورسنج به من می‌گوید که چه مقدار باید نوردهی را بیش از حد افزایش دهم.

1- تابــــشی
2- انعکاسی

نورسنج تابشی مقدار نور تابیده شده بر سوژه را اندازه گیری می‌کند. شما باید نورسنج را در مقابل سوژه بگیرید و آن مقدار نوری تابیده شده به گیرنده کروی شکل سفیدش (Lumisphere) را ارزیابی میکند. با چنین نورسنجی شما از تیره‌گی یا روشنایی سوژه فاکتور گرفته و خطاهای رخ داده بر اثر سوژه‌ای با نورپردازی از پشت (back-lit) را به حداقل می‌رسانید. یک نورسنج داخلی قادر به انجام این نوع نورسنجی نیست.

نورسنج تابشی (incident meter) را می توان توسط گیرنده کروی شکل سفیدش (lumisphere) تشخیص داد.

نورسنج انعکاسی سطوح نور بازتاب شده از سوژه را ثبت می کند. به عبارت دیگر نور از منبعش حرکت کرده و از سوژه بازتاب می شود و سپس توسط نورسنج خوانش می‌شود. نورسنج‌های داخلی دوربین‌ها از نوع انعکاسی هستند. نورسنج‌های انعکاسی براساس اینکه چقدر از کادر تصویر را خوانش می‌کنند تقسیم بندی می‌شوند:

الف- نورسنجی ارزیابی (evaluative) یا ماتریسی (matrix) کادر را به چند ناحیه تقسیم می‌کند و از یک الگوریتم برای تشخیص نوردهی استفاده می کند.

ب- نورسنجی با تمرکز بر میانه (center weighted) در هنگام اندازه‌گیری نوردهی برای مرکز کادر اهمیت بیشتری قائل می‌شود.

ج- نورسنجی نقطه‌ای (spot metering) برای اندازه‌گیری نوردهی تنها به ناحیه‌ کوچکی از کادر نگاه می کند.

نورسنج داخلی می‌تواند بین الگوهای ذکر شده جا به جا شود (سوئیچ کند). نورسنج دستی تنها نورسنجی نقطه ای، نورسنجی تابشی یا هر دو را انجام می‌دهد، مانند همان چیزی که در مثال زیر می‌بینید. بعلاوه نورسنج دستی می‌تواند نواحی بسیار کوچکتری را به نسبت نورسنج داخلی دوربین خوانش کند. این قابلیت خوانش نواحی کوچک صحنه به شما کمک می‌کند تا روشنایی یا تاریکی حتی کوچکترین جزئیات را ارزیابی نمایید.

برای استفاده از نورسنج نقطه‌ای باید آن را در مقابل چشمتان قرار دهید. در منظره یاب آن یک دایره کوچک می‌بینید که درآن اندازه‌گیری‌ها انجام می‌گیرد.

خب حالا که با نحوه عملکرد نورسنج‌ها آشنا شدید می‌خواهیم کاربردشان در وضعیت‌های مختلف را بررسی کنیم. ما به عکاسی پرتره، منظره و اشیای بی جان می‌پردازیم و نشانتان می‌دهیم که چگونه از نورسنج نقطه‌ای انعکاسی یا تابشی استفاده نمایید.

نورسنج تابشی بهترین ابزار برای داشتن تنظیمات دقیق نوردهی در عکاسی منظره می‌باشد. بهترین روش این است که نورسنج را در مقابل دوربین نگه دارید تا مطمئن شوید همان نوری که بر سر تا سر صحنه تابیده میشود به گیرنده کروی نورسنج (lumisphere) هم میرسد. سپس دکمه نورسنج را بزنید. نتایج را بخوانید و دیافراگم و سرعت شاتر دوربینتان را بر اساس آن تنظیم نمایید. حالا دوربینتان برای نوردهی دقیق صحنه تنظیم شده است.

تنها چیزی که باید توجه داشته باشید این است که دقت کنید نور خورشید مستقیما به گیرنده تابیده نشود چون ممکن است بیش از اندازه روشن باشد و عکستان را نوردهی ناکافی (underexpose) کند. برای اجتناب از این مشکل، هر زمان که لکه نوری روشنی را بر گیرنده مشاهده کردید نیم کره سفید را در سایه نگه دارید. خارج کردن نورسنج از زیر تابش مستقیم نور خورشید، دقت اندازه گیری مقدار نور نواحی دارای سایه را افزایش می‌دهد که شایان ذکر است این نواحی بیشترین اهمیت را برای حفظ جزئیات دارند.

زمانی که از نورسنجی نقطه‌ای در عکاسی منظره استفاده می‌کنید باید چندین خوانش از نواحی مختلف صحنه انجام دهید. خوانش را بر نواحی مهم همچون نواحی با تاریک ترین سایه ها، روشن ترین قسمت ها و نواحی دارای تن میانه (mid-tone) انجام دهید. بعد از انجام هر خوانش دکمه مموری (memory) را فشار دهید تا ذخیره کردد. سپس دکمه‌ی میانگین (average) نورسنج را بزنید تا مقدار نهایی نورسنجی نمایش یابد و آن تنظیمات را در دوربینتان وارد نمایید.. زمانی که پیدا کردن نواحی با روشنایی متفاوت صحنه دستتان بیاید و به آن عادت کنید، قادر خواهید بود این خوانش‌ها را سریعا انجام دهید.

نواحی که روی آن ها نورسنجی نقطه‌ای انجام گرفته با دایره قرمز مشخص شده اند.

من عکس منظره ام را به سیاه و سفید تبدیل کردم، چون به نظرم تشخیص نوردهی و تن‌ها بدون وجود رنگ خیلی آسانتر است.

نورسنج تابشی اهمیت بسیار زیادی در عکاسی پرتره دارد. شما میتوانید با این ابزار به سادگی خوانش دقیقی از نور تابیده شده بر چهره فرد بدست آورید. تنها کافی است که در مقابل چهره‌ی سوژه نگهش دارید، به صورتی که گیرنده کروی سمت دوربین باشد، سپس دکمه‌ی اندازه گیری را بزنید. کار تمام است، به این صورت نورسنج مقدار نور تابیده شده به سوژه را اندازه گیری می‌کند. اگر می‌خواهید سوژه‌تان روشنتر از خاکستری میانه باشد تنها به اندازه‌ی یک پله نوردهی را بیش از حد انجام دهید (overexpose).

در عکاسی پرتره شما باید چند خوانش از نواحی کلیدی پرتره انجام دهید. نورسنجی را بر قسمت های روشن صورت سوژه، موهای او و سایه ها و روشنایی های لباسش انجام دهید. دکمه‌ی مموری را بزنید تا تمامی خوانش ها ذخیره شوند. سپس دکمه‌ی میانگین را بزنید تا مقدار نهایی نورسنجی نمایش یابد و سپس این تنظیمات را در دوربین وارد نمایید.

نواحی که نورسنجی نقطه‌ای بر آنها انجام شده با دایره قرمز مشخص شده اند.

حالا نگاهی به پرتره می‌اندازیم. من آن را به سیاه و سفید تبدیل کردم، چون به نظرم تشخیص نوردهی و تن‌ها بدون وجود رنگ خیلی آسانتر است.

در عکاسی از اشیای بی جان یا محصولات، نورسنج تابشی یک ابزار کاربردی است. با این نورسنجی سریعا و به سادگی میتوانید نور تابیده شده بر سوژه را خوانش نمایید. تنها باید آن را در مقابل سوژه گرفته به صورتی که گیرنده کروی به سمت دوربین باشد و سپس دکمه اندازه گیری را بزنید. اینکه سوژه شما چقدر تیره‌ یا انعکاسی باشد اهمیتی ندارد با این روش ایده‌ی نسبتاً دقیقی از نوردهی بدست می‌آورید. اگر می‌خواهید سوژه تاریک‌تر یا روشنتر باشد می‌توانید نوردهی عکس را بیش از حد (overexpose) یا ناکافی (underexpose) انجام دهید.

خوانش با نورسنجی نقطه‌ای انعکاسی

در عکاسی از اشیای بی جان شاید بخواهید چندین خوانش از نواحی مختلف سوژه انجام دهید. ابتدا خوانشی بر نواحی مهم همچون نواحی دارای تاریک ترین سایه ها، نواحی خیلی روشن و نواحی با تن میانه انجام دهید. بعد از انجام هر خوانش دکمه‌ی مموری را بزنید تا ذخیره شود. سپس دکمه‌ی میانگین را بزنید تا مقدار نوردهی نهایی برایتان نمایش داده شود، سپس این تنظیمات را در دوربین وارد نمایید.

نواحی نورسنجی نقطه‌ای شده با دایره‌های قرمز مشخص شده است.

این نتیجه‌ی عکاسی از اشیای بی جان است. من آن را به سیاه و سفید تبدیل کردم، چون به نظرم تشخیص نوردهی و تن‌ها بدون وجود رنگ خیلی آسانتر است

بعد از اینکه از نورسنج دستی برای عکاسی استفاده نمایید، دیگر هرگز به سراغ نورسنج داخلی دوربین نخواهید رفت. همچنین کم کم متوجه تفاوت ها در نوردهی و زمانی که برای ویرایش و تنظیم عکس ها می گذارید، خواهید شد.

نورسنج دستی ابزار بسیار خوبی برای عکاسان است و شما باید همیشه آن را در کیف تجهیزاتتان داشته باشید.