گروه آموزشی هنر آبی

در عکاسی با دو نوع مات شدن عکس مواجه می شویم (البته سه نوع است، ولی در اینجا فرض می کنیم که همیشه دوربین خود را تمیز نگه می دارید و مات شدن نوع سوم اتفاق نمی افتد). گروه آموزشی هنر آبی در مورد دلایل مات شدن عکس و راهکار هایی برای جلوگیری از این مشکل صحبت خواهیم کرد.

دو نوع مات شدن عکس وجود دارد: ماتی فوکوس و ماتی حرکتی. در عکس زیر ماتی فوکوس (عکس سمت چپ) و ماتی حرکتی (عکس سمت راست) را مشاهده می نمایید.

ماتی فوکوس (مات شدن عکس بر اثر فوکوس – Focus blur) به سادگی زمانی اتفاق می افتد که سوژه شما از فوکوس دوربین خارج باشد. راه چاره آن این است که از روشن بودن اتوفوکوس یا فوکوس خودکار مطمئن شوید و دوباره امتحان کنید. اگر سوژه همچنان از فوکوس خارج بود، دوباره روی آن فوکوس کنید و دوباره عکس بگیرید. خیلی ساده و راحت.

در دوربین های کامپکت، معمولا دلیل از فوکوس خارج شدن سوژه این است که سوژه حرکت کرده، یا این که سیستم فوکوس هوشمند به قدر کافی هوشمند نبوده و روی شیء دیگری غیر از سوژه فوکوس کرده است.

اما ماتی حرکتی (مات یا تار شدن عکس به دلیل حرکت سوژه – Motion blur)، در اثر فوکوس نبودن سوژه ایجاد نمی شود. بلکه به این خاطر اتفاق می افتد که سوژه شما نسبت به کادر دوربین در حال حرکت است و سرعت شاتر نیز به قدری نیست که بتواند آن را بی حرکت ثبت کند. بگذارید این دو مسئله (حرکت و سرعت شاتر) را به طور جداگانه بررسی کنیم.

اول: حرکت. حرکت در کادر به سه طریق رخ می دهد: یا سوژه حرکت می کند، یا دوربین و یا هر دو. ابتدا فرض کنید که می خواهید از روی یک پل، از ماشینهای در حال حرکت داخل اتوبان عکس بگیرید. حالا فرض کنید که می خواهید از داخل یک ماشین در حال حرکت، از افراد منتظر در یک ایستگاه اتوبوس عکس بگیرید. این دو، نمونه هایی از وجود حرکت در عکس هستند. لرزش دوربین هم، که در اثر لرزش دست در هنگام ثبت عکس اتفاق می افتد نیز می تواند یکی از مسائلی باشد که منجر به حرکت می شود.

اما حرکت، به تنهایی برای پدید آمدن ماتی حرکتی کافی نیست. بلکه سرعت شاتر هم باید به اندازه ای پایین باشد که حرکت پدید آمده درعکس نمایان شود. وقتی سرعت شاتر پایین باشد (بیشتر از ۶۰/۱ ثانیه)، حتی حرکت های آهسته و کند هم ممکن است نمایان شوند و در عکس ایجاد تاری کنند. سرعت شاتر آهسته نیز وقتی فعال می شود که نور محیط کم باشد. برای همین عکس هایی که در روزهای آفتابی و در فضای باز می گیرید معمولا دارای ماتی حرکتی نیستند.

بنابراین راه حل مشکل افزایش سرعت شاتر است. این اصولا به این معنی است که به صحنه خود نور بیشتری بدهید. یکی از راههای بدیهی برای این کار استفاده از فلاش دوربین است. اگر در طول روز در یک محیط بسته به سر می برید، می توانید به بیرون رفته تا در فضای باز و در نور کافی روز به عکاسی بپردازید.

با کاهش عدد دیافراگم (باز کردن دیافراگم) نیز می توانید سرعت شاتر را افزایش دهید. یک دیافراگم باز، نور بیشتری را به داخل دوربین راه می دهد و امکان سرعتهای شاتر بالاتر را می دهد. اگر دیافراگم را در بازترین حالت خود انتخاب کرده اید و هنوز هم سرعت شاتر شما به قدر کافی زیاد نیست، خوب آن موقع می فهمید که چرا عکاسان برای خرید لنزهای «سریع» (لنزهایی که عدد دیافراگم آنها ۲٫۸ یا پایین تر است) این قدر مشتاق اند. یک کار دیگر هم می توانید انجام دهید و آن این که ایزو (ISO) بالاتری را برای عکس خود انتخاب کنید (ایزو بالاتر یعنی حساسیت بیشتر سنسور دوربین به نور).

برای ثبت بدون حرکت سوژه در عکس چه سرعت شاتری مناسب است؟ البته این به سرعت ظاهری حرکت سوژه نسبت به دوربین بستگی دارد. منظور از سرعت ظاهری چیست؟ فرض کنید که یک ماشین در ۱۶ کیلیومتری شما در حال حرکت به سمت افق با سرعت ۹۶ کیلومتر در ساعت است. خب مسلم است از آن فاصله، حرکت ماشین کند به نظر می رسد. اما اگر درست در کنار ماشین ایستاده باشید، به سرعت از جلویتان عبور می کند. در زیر چند مقدار سر انگشتی در انتخاب سرعت شاتر مناسب برای سوژه های عکاسی آورده ایم:

اما به خاطر داشته باشید که این سرعت های شاتر در موقعیتهای مختلف ممکن است تغییر کنند. به عنوان مثال عکاسی از یک مسابقه بسکتبال از صندلی ردیف اول با صندلی ردیف بیستم مسلما تفاوت خواهد داشت. همچنین ماتی حرکت (motion blur) همیشه چیز بدی نیست و گاهی برای نشان دادن حس حرکت و پویایی در عکس لازم است، اما این مهم است که به طور صحیح و آگاهانه به کار گرفته شود.